Pocztówki Wołyńskiego Towarzystwa Krajoznawczego w okresie międzywojennym

Na Wołyniu w okresie międzywojennym wśród wielu różnych instytucji, produkcją pocztówek zajmowało się także Wołyńskie Towarzystwo Krajoznawcze w Łucku oraz jego oddział w Kostopolu.

Koniec XIX – początek XX wieku uważany jest za złoty wiek kartki pocztowej, ponieważ jest to okres największego rozkwitu jej wydawnictwa zarówno pod względem jakości, jak i ilości.

W tym okresie pocztówka stała się środkiem komunikacji pomiędzy ludźmi. Kartki pocztowe wyróżniały się elegancją i oryginalnością; można było śmiało nazwać je dziełami sztuki. Rozmaitość metod, technologia i kreatywne podejście do produkcji pocztówek stały na wysokim poziomie. Były one drukowane techniką litografii, bardziej wykwintną i oryginalną oraz techniką światłodruku, czyli fototypii. Szeroko stosowano różnorodne sposoby dekorowania pocztówek takie jak: tłoczenie, pozłacanie, posrebrzanie, druk na folii, bawełnie i jedwabiu. Artyści, którzy pracowali w wydawnictwach, zajmowali się tworzeniem kolaży, dzięki czemu kartki stawały się prawdziwymi dziełami sztuki. Te procesy nie ominęły także jednego z najbardziej znanych ówczesnych wydawnictw – Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Przed I wojną światową wydało ono 20 serii pocztówek z oryginalnymi elementami, co wyróżniało go spośród innych tego typu instytucji.

Podczas i po I wojnie światowej, kiedy pocztówka przestawała być głównym środkiem komunikacji, wydawcy szukali tańszych i prostszych metod produkcji kart pocztowych, co negatywnie wpłynęło na ich jakość. Te procesy dotknęły również PTK. Choć Towarzystwo kontynuowało działalność z nową siłą, jakość druku kartek pogorszyła się, projekt dekorowania nie miał dużego znaczenia i pod względem artystycznym nie różnił się od innych wydawnictw.

Kierunki działalności PTK nie zmieniły się, były to: popularyzacja pomników przyrody, zabytków i obiektów historii kraju. W latach 1918–1939 ukazało się 49 serii pocztówek i 12 jubileuszowych kartek. Założono także nowe regionalne oddziały PTK, które pełniły misję krajoznawczą oraz produkowały kartki pocztowe.

Wołyńskie Towarzystwo Krajoznawcze i Opieki nad Zabytkami Przeszłości zostało założone w Łucku w 1927 r. Posiadało ono dziewięć oddziałów terenowych. Jako samodzielna organizacja WTK istniało tylko przez pięć lat. 27 czerwca 1933 r., ze względu na kryzys ekonomiczny i inne czynniki, na zjeździe delegatów oddziałów Wołyńskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Opieki nad Zabytkami Przeszłości podjęto uchwałę o połączeniu ich z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym. 5 lipca 1933 r. prezydium PTK postanowiło przyjąć organizację w swoje szeregi i założyć Wołyński Okręg Wojewódzki PTK. Okręg ten nazywał się Wołyńskie Towarzystwo Krajoznawcze, działał na podstawie statutu PTK i zrzeszał 449 członków w dziewięciu oddziałach: w Dubnie (20 osób), Kowlu (28), Kostopolu (54), Krzemieńcu (40), Łucku (164), Ostrogu (40), Równem (20), Sarnach (63) i Włodzimierzu Wołyńskim (20).

Polskie Towarzystwo Krajoznawcze prowadziło szeroką działalność oświatową, a jego regionalne oddziały organizowały podróże, wycieczki i zwiedzanie zabytków oraz pomników przyrody. Jednym z kierunków aktywności organizacji pozostawała działalność wydawnicza: Towarzystwo drukowało kartki pocztowe, było także liderem w zakresie produkcji przewodników, map turystycznych i planów miast. Chyba najpopularniejszymi pozycjami informacyjno-turystycznymi w międzywojennej Polsce były przewodniki Mieczysława Orłowicza, jednego z czołowych działaczy PKT. Z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym współpracowali wybitni fotografowie tego okresu, m.in. Jan Bułhak, Henryk Poddębski, Edward Augustynowicz będący członkiem Wołyńskiego Towarzystwa Krajoznawczego i wielu innych.

Na Wołyniu kartki pocztowe wydawane były przez Wołyńskie Towarzystwo Krajoznawcze, nakładem którego ukazały się dwie serie w 1935 i 1937 r. oraz Oddział WTK w Kostopolu – w 1932 r. wydał on dwie serie z widokami kamieniołomów w Janowej Dolinie i jedną serię w 1934 r. również poświęconą tej tematyce.

Janowa Dolina

W 1935 r. PTK w Łucku wydało serię złożoną z 15 pocztówek, na których widniały najbardziej znane wołyńskie zabytki: zamki w Dubnie, Ostrogu, Korcu, Łucku i Ołyce, na trzech kartkach znalazły się zabytki Krzemieńca, na pozostałych – pałac w Wiśniowcu, kościół bernardynów w Dubnie, pałac Lubomirskich w Równem oraz widok fragment klasztoru w Międzyrzeczu Ostrogskim.

Wiśniowiec

Międzyrzecz Ostrogski

Seria z 1937 r. składała się z 21 kartek pocztowych z zabytkami i widokami Wołynia. Została ona wydrukowana w drukarni «Grafika» w Wilnie. Zdjęcia do tych pocztówek zrobił jeden najwybitniejszych polskich fotografów Jan Bułhak.