Pieniądze i obieg pieniężny były i pozostają nieodłącznymi elementami systemu pieniężnego każdego państwa w przeciągu wieków. Pieniądze i obieg pieniężny pojawiły się o wiele wcześniej od systemu pieniężnego, mniej więcej w IV-III tysiącleciu przed n.e. Natomiast systemy pieniężne zaraz po pojawieniu się kapitalistycznego sposobu produkcji.
«Ruble, korony, marki, karbowańce, złote...»
W okresie międzywojennym system pieniężny Wołynia jako nieodłącznej części Drugiej Rzeczypospolitej, przeszedł długotrwały proces kształtowania się i rozwoju. W pierwszym okresie (1918-1924) Polska, a zarazem Wołyń przeżywały upadek gospodarczy, hiperinflację, wzrost cen i dewaluację ówczesnej jednostki pieniężnej – polskiej marki. W tamtych latach zostały stworzone warunki dla reformy przeprowadzonej w 1924 roku przez rząd W. Grabskiego. Jej wynikiem stało się wdrożenie narodowej pieniężnej jednostki – złotego. O sukcesie reformy świadczy to, że mimo problemów ekonomicznych i niestabilności politycznej złoty do początku Drugiej wojny światowej pozostawał jedną z najbardziej stabilnych walut europejskich.
W latach 1919 – 1921 na Wołyniu w obiegu były dwie waluty: miejscowa i polska marka. W 1919 roku rząd rozpoczął przygotowanie do przeprowadzenia reformy pieniężnej, która zapoczątkowała unifikację systemu pieniężnego. Premier I. Paderewski stworzył Urząd Skarbu Narodowego i zebrał środki dla stabilizacji narodowej waluty. 24 marca 1920 r. rozpoczęła się wymiana koron austriackich, których nie wykorzystywano jako środek finansowy już w maju tamtego roku. Prawie jednocześnie – od 29 kwietnia 1920 roku – zaprzestano obiegu rubli. Z początkiem przygotowania do unifikacji narodowej jednostki pieniężnej i reformy walutowej wszystkie inne waluty oprócz polskiej marki zostały wycofane z obiegu. Marki Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej nie miały żadnego zabezpieczenia ze względu na skomplikowaną sytuację społeczno-ekonomiczną w pierwszej połowie lat 20-tych. Doprowadziło to do hiperinflacji i zwiększenia nominałów polskich marek. W okresie kształtowania się młodego państwa jego rozchody znacznie przekraczały przychody, skutkiem czego był deficyt budżetu. Polski rząd starał się zwalczyć deficyt za pomocą emisji coraz większej ilości polskich marek. Jednak praktyka pokazała szkodliwość takiej polityki i w latach 1923 – 1924 Polska zaczyna ją zmieniać.
Państwowe bilety też pieniądze!
Od 1 grudnia 1923 roku do 31 maja 1924 roku trwała wymiana polskich marek na złote – nowe banknoty Polskiego Banku. Wołyń w związku z reformą pieniężną 1924 roku został włączony do ujednoliconego systemu pieniężnego Drugiej Rzeczypospolitej. W czasie reformy i po jej zakończeniu w obiegu pieniężnym pojawiły się drobne monety, ale Mennica Warszawska nie zdołała zaspokoić potrzeb kraju, ich wybijanie zamówiono w mennicach Austrii, Belgii, Wielkiej Brytanii, USA, Francji i Szwajcarii. Ze względu na brak monet zaczęto również wprowadzać zdawkowe, a następnie państwowe bilety, złote.
Wprowadzenie jedynej waluty doprowadziło do stabilizacji gospodarki na terenie Zachodniego Wołynia. Obieg pieniężny na Wołyniu ostatecznie uformował się tylko po reformie, dokładnie mówiąc – z początkiem okresu sanacji. Wówczas odbywa się w regionie wzrost gospodarczy.
Maksym KUZNIECOW